تاریخچه اختراع رادیو ، با آغاز نخستین فعالیتهای دانشمندان برای ارتباط دور برد از راه امواج (بی سیم ) در آمیخته است و این بخش ارتباطات ، پدیدهای فیزیکی ، فنی و بسیار پیچیده را که از همان ابتدا فوق العاده بغرنج و معضل بوده اند به کار گرفت . اکتشاف ها و ساختن وبه کار انداختن ابزارها و دستگاه ها ، تاریخ دقیق و مجزایی داشته اند و حاصل پژوهش هایی بوده ، که از جنبه های مختلف و به وسیله گروه های پراکنده در تمام دنیا، همزمان با یکدیگر انجام یافته و نتایج کار گروه ها ، اعم از موفقیت ها و ناکامی ها ، آزمایش ها و خطاها و بالاخره پیشرفت ها ، در هم آمیخته و به یکدیگر پیوسته است.

در طول قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ، دانشمندان زیادی (با ملیتهای متفاوت) _که مشهورترین آنها گولی یلمو مارکونی ایتالیایی بود _ برای انتقال پیام به فواصل دور ، تلاش می کردند که سرانجام_ به وسیله­ ی تلگراف بعد هم تلفن_ در این کار موفق شدند. عزم جدی برای توسعه­ استفاده از رادیو و بی سیم را برای مقاصد نظامی فراهم آورد. نخستین بار در سال ۱۷۹۵ م، فیزیکدانی به نام سالوا درفرهنگستان علوم بارسلونا اسپانیا اعلام کرد که زمین نیز مانند ابر دارای بار الکتریکی است

بعدها ماکسول ، فیزیکدان و ریاضیدان اسکاتلندی (۱۸۳۱-۱۸۷۹م) به دنبال آمپر ، اهم و فارادی که فعالیت­ ها یشان به جهان الکتریسیته ، خدمات بسیاری کرده و همگام با پژوهشگران همزمان خود که در مورد پدیده ­های در دست کاوش الکترو مغناطیسی کار می کردند ، در سال ۱۸۶۷م (برخی این تاریخ را ۱۸۶۰ م ۱۸۶۴ م هم ذکر کرده اند) نظریه ­ای درباره امواج الکترومغناطیسی ارائه کرد.

براساس نظریه مذکور، امواج الکترو مغناطیسی بر حسب فرکانس­های مختلف خود به طور خلاصه، طبقه بندی زیر را ارائه داده­اند.

امواج گاما؛ امواج ماورای بنفش؛امواج مادون قرمز و بالاخره باند وسیع امواج رادیویی که شامل طول موج­های میلی متری ، سانتی متری و حتی چندصد متری می­شود. در ادامه هاینرش هرتز ، مهندس و فیزیکدان آلمانی (۱۸۵۷- ۱۸۹۴م) در سال ۱۸۸۷ م با تولید امواج هرتزی برای نخستین بار صحت نظریه ماکسول را ثابت کرد

به عبارتی وی موفق شد از نوسانات اکتریکی برای انتقال امواج از محلی به محل دیگر بدون سیم استفاده کند و این کار را از راه فضا انجام داد و برای نخستین بار موفق شد امواج رادیویی را در آزمایشگاه تولید کند که امروزه نام هرتز بصورت واژه ای برای بیان فرکانسهای رادیویی بکار می رود.

پس از او یرانلی فرانسوی در سال ۱۸۹۰ م آزمایشهایی در این زمینه انجام داد و بالاخره دانشمند روس بنام الکساندر پیوف موجی را با دستگاهی که شبی دستگاه هرتز وبرانلی بود اختراع وآنتن را بوجود آورد . وبه این صورت یک دستگاه تلگراف مرس را ایجاد نمود. مارس ۱۸۹۶م پیوف اولین پیغام تلگرافی را به مسافت ۲۵۰ متری فرستاد. اکتشافات هرتز بلافاصله تقریبا در بیشتر نقاط دنیا در دست بررسی قرار گرفت ادوارد برانلی در سال ۱۸۹۰ م یک دستگاه یابنده امواج هرتزی (لامپ آژیده متصل به یک پیل ) ساخت با نام موج یاب با رسانای رادیو ،تا سالها ،ابزار ضروری همه پژوهشگران دیگر بود. اما سرانجام نوبت به دانشمند ایتالیایی بنام گلیمو مارکونی (۱۸۷۴-۱۹۳۷) رسید و وی توانست مجموعه تکنیکهای کشف شده ومعمول در آن زمان را هماهنگ سازد ونخستین آزمایشهای مثبت را به انجام برساند .

بطوریکه در سال ۱۸۹۴ م نخستین آزمایشها در نزدیکی شهر بلونیا در سال ۱۸۹۵ م ، مبادله علام هرتزی از فاصله ۲۰۰ و۴۰۰ متری انجام گرفت. وی در این سال ( ۱۸۹۵) اولین خبر رادیویی خود را به وسیله بی سیم در یک فاصله ۳ کیلومتر فرستاد . درژوئن ۱۸۹۶ م مارکونی در انگلستان اقامت گزید ونخستین امتیاز ثبت اختراع خود را در آنجا دریافت کرد. این برد در سال۱۸۹۷ م به ۲۵ کیلومتر و در سال ۱۸۹۹ به ۱۶۰ کیلومتر رسید، در ۲۸ مارس همان سال ، مارکونی بین دو شهر دوور و ویمرو در نزدیکی بلونی به فاصله ۴۶ کیلومتری ارتباط تلگرافی بیسیم برقرار کرد و وی سیستم اکتشافی خود را با هماهنگ کردن ارتعاشات ، یعنی هماهنگی کامل آنتن های گیرنده وفرستنده ، تکمیل کرد. مارکونی بالاخره در روز ۱۲ دسامبر ۱۹۰۱م موفق شد نخستین ارتباط بی یسیم را بین پول دو- در بخش کورن وال جنوب غربی انگلستان- و نیوفاندلند- جزیره بزرگ آمریکایی در دهانه خلیج سن لوران- برقرار کند و با سریع ترین وسیله آن زمان ، پیامی ارسال نماید

به عبارتی این تاریخ را می توان به نوعی تاریخ واقعی اختراع رادیو به شمار آورد . شایان ذکر است پیام های رادیویی ابتدا به وسیله الفبای مورس مخابره شد. مردم از اختراع مارکونی چنان به شورو هیجان آمده بودند ، که خواستار پخش صدای رادیو از انسان شدند ، اما چون لامپ­های رادیو ضعیف بود سازندگان رادیو باید فکر بهتری می­کردند.

به همین منظور در سال ۱۹۰۶ م یک فیزیکدان آمریکایی به نام دو فورست لامپ سه الکتریکی را اختراع کرد که برای رادیو الکتریسته خیلی قابل استفاده بود. بعد از آن روبرت فون لیئن موفق به ساخت لامپ های قوی شد ، این لامپ­ها تحول بزرگی در زمینه دستگاه های الکتریکی به وجود آورد.(

اما در سال ۱۹۰۶ م ، رجینه فسندن ، فیزیکدان کانادای ساکن آمریکا ( ۱۸۶۰- ۱۹۳۲م) برای دریافت صدا در ارتباطات بی سیم ، دستگاه مولد جریان متناوب با قدرت بالا و به ویژه روش ترکیب دو موج مختلف را به کار برد و نخستین دستگاه انتقال امواج رادیویی را برد ۱۸ کیلومتری و در ژوئیه ۱۹۰۷ م و سپس با برد ۳۰۰ کیلومتر ساخت و توانست امواج صوتی را بر روی امواج رادیویی بفرستد

پس از فسندن، در سال ۱۹۰۹ م متخصصان آلمانی به کمک قوس الکتریکی هوا توانستد صداهایی را تا فاصله ۴۰ کیلومتری منتقل کنند، ولی راه حل حقیقی در به کار گیری لامپ­های دو الکترودی آمپرو ز فلبینگ و به خصوص لامپ سه قطبی ، ال،دی.فورست آمریکایی بود

در سال ۱۹۱۰ م برای اولین بار صدای موسیقی و آواز اپرای مترو پولتین-نیویورک در سراسر آمریکایی شمالی شنیده شد. در سال ۱۹۳۰م جمعی از دانشمندان سعی کردند که صدای موزیک در تمام نقاط جهان کاملا شنیده شود، ولی جنگ جهانی اول زحمات آن ها را بی نتیجه گذاشت . احتیاجات نظامی در دوران جنگ ، استفاده از بی سیم را گسترش داد.

برگرفته از وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان