برای مدت چهل سال است که امنیت، به گمشده‌ی مردم افغانستان بدل شده است. چهار دهه است که مردم افغانستان با ناامنی و تفنگ و خشونت گریبان‌گیر شده‌اند. ناامنی در افغانستان تک بعدی نیست و عوامل متعددی دارد. در گفتگوی زیر به بررسی ابعاد و عوامل ناامنی در افغانستان پرداخته شده است. مهمان گفتگو آقای […]

برای مدت چهل سال است که امنیت، به گمشده‌ی مردم افغانستان بدل شده است. چهار دهه است که مردم افغانستان با ناامنی و تفنگ و خشونت گریبان‌گیر شده‌اند. ناامنی در افغانستان تک بعدی نیست و عوامل متعددی دارد. در گفتگوی زیر به بررسی ابعاد و عوامل ناامنی در افغانستان پرداخته شده است. مهمان گفتگو آقای محمد هاتف، دانشجوی دکترای مطالعات امنیتی از کالج شاهی لندن می‌باشد.

معراج: خوب است که ابتدا تعریفی از تهدید امنیتی داشته باشیم. در خلاصه‌ترین عبارت تهدید امنیتی را چگونه تعریف می‌کنید؟

هاتف: تهدید امنیتی را با توجه به واژه‌ی امنیت باید تعریف کنیم. تهدید امنیتی همان است که امنیت را تهدید و مورد خطر قرار می‌دهد، پس ما باید امنیت را تعریف کنیم و بعد نتیجه بگیریم که هر آن چیزی که امنیت را با خطر مواجه بسازد، تهدید امنیتی است.

امنیت از ماده‌ی (امن) به معنای آرامش و مصون بودن است. امنیت به این معنی است که فرد، از خطرات مختلف مصون باشد. با توجه به ابعاد مختلف خطر، می‌توان امنیت را به چند نوع تقسیم کرد:

  • امنیت فردی که به معنای داشتن حق حیات، حق مالکیت، حق زندگی، حق انتخاب شغل، حق همسر و …. دیگر حقوقی که یک انسان از آن جهت که دارای فردیت است باید دارا باشد.
  • امنیت عمومی: به معنای این است که یک شهروند، از ناحیه آسیب‌ها و زیان‌های دیگر شهروندان در امان باشد. در تفکیک میان امنیت فردی و عمومی باید به این توجه کرد که امنیت فردی غالبا از سوی دولت‌ها تهدید می‌شود، اما امنیت عمومی از سوی دیگر شهروندان تهدید می‌شود. مثل کلاه‌برداری و سرقت
  • امنیت اجتماعی: امنیت اجتماعی به معنای احساس امنیت در یک گروه است. مثلا فردی که متعلق به یک قوم، نژاد یا یک گروه هست، باید گروه مرجعش احساس امنیت کند. مواردی همچون نسل کشی یا تبعیض قومی و نژادی، از تهدیدات امنیت اجتماعی شناخته می‌شوند.
  • امنیت ملی: به معنای احساس مصون بودن کشور و مرزهای کشور از حمله خارجی و یا از دست دادن بخشی از جغرافیای ملی. این امنیت شاید مهمترین بخش از انواع امنیت باشد که همواره دولت‌ها مسوول حفاظت و نگهداری از آن هستند.

حالا با توجه به انواع امنیت، باید بگوییم که تهدید امنیتی همان است که موارد بالا را تهدید کند. هر آنچه انواع امنیت را با خطر مواجه بسازد، تهدید امنیتی است

معراج: خوب محور بحث امروز ما در مورد تهدیدهای امنیتی  ملی است. مسلم است که بررسی تمام تهدیدات امنیتی افغانستان بحث را به درازا می‌کشاند، به همین جهت خوب است که تهدیدات امنیتی پیش رو را بررسی کنیم. آیا می‌توانیم در مورد تهدیدات امنیتی پیش رو در افغانستان هم یک دسته بندی داشته باشیم؟

هاتف: بله. تهدیدات امنیتی در افغانستان را می‌توان به سه کتگوری تقسیم بندی کرد. کتگوری اول تهدیدات امنیتی بین‌المللی، کتگوری دوم تهدیدات امنیتی منطقه‌ای و کتگوری سوم تهدیدات امنیتی داخلی

معراج: بیاییم بحث را از تهدیدات امنیتی بین المللی آغاز کنیم. تعریف شما از این تهدیدات چیست؟

هاتف: تهدید بین المللی تهدیدی است که از ناحیه خطراتی که مخصوص یک کشور نیستند به وجود می‌آید. یعنی عامل تهدید فراتر از یک جغرافیا است. همانطور که بیشتر از یک جغرافیا را مورد تهدید قرار می‌دهد. مثلا القاعده و تروریسم بین المللی بارزترین مثال برای تهدید بین المللی است. القاعده مخصوص به یک کشور نیست و تنها یک هدف ندارد، القاعده میتواند از هرات تا نیویارک را مورد تهدید قرار دهد.

معراج: و به نظر شما راه مبارزه با این نوع تهدید چیست؟

هاتف: سوال خوبی مطرح کردید. مهم ترین مساله در تهدید بین المللی نوعیت مبارزه با آن است. این تهدید تنها یک کشور را مورد خطر قرار نمی‌دهد و به همین جهت هم نمی‌توان توقع داشت که تنها توسط یک دولت خطر آن از بین برود. این نوع از تهدید نیاز به اجماع بین المللی دارد، نیاز به ایتلاف دارد. مانند مبارزه‌ای که دولت بوش علیه القاعده شروع کرد که در آن سازمان ملل و بیش از چهل کشور قدرت مند شرکت کردند. لذا تهدید بین المللی تنها با ایتلاف دولت‎‌ها از بین می‌رود.

معراج: شما مدعی هستید که دولت‌ها به تنهایی نمی‌توانند از پس تروریسم بین‌المللی بر بیایند. حالا با توجه به ضعف دولت افغانستان در امور امنیتی، به نظر شما چگونه این دولت می‌تواند با تروریسم بین‌المللی مبارزه کند؟

هاتف: خوب این جا است که باید دستگاه دیپلوماسی افغانستان همراه با قدرت استخباراتی این کشور وارد عمل شود. دستگاه دیپلوماسی باید همواره بکوشد که کشورهای قدرتمند را متوجه تهدیدات امنیتی برخاسته از تروریسم بین المللی بسازد. دستگاه سیاست خارجی ما باید به کشورهای قدرتمند بفهماند که اگر تروریسم بین المللی در افغانستان پایگاه بگیرد، جای پا محکم کند، در آن صورت این تهدید تمام جهان را با خطر مواجه می‌سازد. همانطور که در ۲۰۰۱ دیدیم تروریسم بین المللی چه کرد.

معراج: بحث را با تهدیدات منطقه‌ای ادامه می‌دهیم. مراد شما از تهدیدات منطقه‌ای چیست؟

هاتف: تهدید منطقه‌ای را باید با توجه به نظرات (باری بوزان) تبیین کرد. بوزان نظرش این بود که کشورها در کنار هم یک مجموعه‌ی امنیتی را تشکیل می‌دهند. به گونه‌ای که تهدید یکی از عناصر این مجموعه، باعث تهدید در دیگر کشورهای مجموعه می‌شود. مثلا شما مجموعه‌ای دارید تحت نام خاور میانه. که کشورهای ترکیه و کشورهای عربی و همینطور ایران از این مجموعه هستند. حالا اگر تهدیدی امنیتی متوجه یکی از کشورهای عربی بشود، این تهدید به دیگر منطقه هم سرایت میکند. مانند داعش که دیدیم چگونه تهدید آن از عراق تا ایران را گرفت. تهدید امنیتی یک منطقه را تحت خطر قرار می‌دهد

معراج: شما به نظریه مجموعه‌های امنیتی اشاره کردید. به نظر شما افغانستان به کدام یک از این مجموعه‌ها مربوط است؟

هاتف: در اطراف افغانستان چهار مجموعه امنیتی داریم. مجموعه امنیتی خاور میانه در غرب افغانستان. مجموعه امنیتی جنوب آسیا. مجموعه امنیتی شانگهای و مجموعه امنیتی آسیای میانه. بنابر تعریف باری بوزان افغانستان به هیچ یک از این مجموعه‌های امنیتی متعلق نیست و کشوری حایل است. اما باید توجه داشت که همین مساله، باعث می‌شود افغانستان را جدی‌تر بگیریم. افغانستان به گونه‌ای است که تهدیداتش می‌تواند هر چهار مجموعه امنیتی دیگر را مورد تهدید قرار بدهد.

معراج: مراد شما از تهدید امنیت داخلی چیست؟

هاتف: امنیت داخلی از سوی نیروهای شورشی، بزهکاران و مافیا تهدید می‌شود. مهم ترین عامل تهدید امنیتی داخلی شورشگری است. مثلا طالبان در افغانستان مخل امنیت داخلی هستند و با شورشگری خود این امنیت را مورد تهدید قرار می‌دهند. همینطور قاچاقچیان و بزهکاران.

معراج: و راه حل مبارزه با این نوع از تهدید امنیتی چیست؟

هاتف: راه حل آن تقویت نهادهای پلیس و انتظامی است. مبارزه با نیروهای شورشی هم به عهده ارگان‌های امنیتی است. اردو و ارتش قوی مهم ترین ابزار برای مقابله با تهدیدات امنیتی است.

معراج: ممنون از اینکه وقت گذاشتید برای گفتگو

هاتف: ممنون از شما که دعوت کردید.

دبیر خبر: محمد احمدی

دسته بندی: گفتگو نوشت, همه, ویژه برچسب ها:

به اشتراک بگذارید :

مطلب قبل و بعد

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید

- کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است
- آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد