توقع می‌رفت چون بیشتر زنان از خانه کسب و کارشان را پیش می‌برند، حداقل با رکود اقتصادی مواجه نشوند؛ اما تحقیقی که اخیرا از سوی اتاق صنایع و تجارت زنان هرات انجام شده، عکس این جریان را نشان می‌دهد.

در این تحقیق مشخص شده که ۹۵ درصد زنان هرات، بیکار شده اند و عده ای هم به دلیل نبود بازار، کارمندان شان را اخراج کرده اند.

مریم جامع الاحمدی، رییس اتاق صنایع و تجارت زنان می گوید زنان تجارت پیشه ظرف دو ماه گذشته ۷۰ تا ۷۵ درصد سرمایه خود را از دست داده اند.

او می گوید مواد اولیه و غیر پروسس شده شان، حتی روی دست شان باقی مانده و در مواردی خراب شده است.

“خانم ها سرمایه ای که در طول زمستان از راه فروش محصولات شان بدست آورده بودن مجبور شدند یک ماه معاش کارمندان خود را پرداخت کنند و هزینه ها را تکمیل کنند. مواد اولیه و خامی هم که زن ها تولید کرده بودن مثل مربا، ترشی باب و مواد غذایی این ها را نتوانستند به فروش برسانند کلا ضرر کردند، وقتی ما مقدار ضرر را برآورد کردیم دیدم هر خانم ۷۰ تا ۷۵ درصد سرمایه خود را ازدست داده.”
خانم جامع الاحمدی تاکید دارد برای اینکه زنان بتوانند ضرری را که متحمل شدن را جبران کنن نیازمند سرمایه هستن تا کسب و کار شان مجددا روی پای خود بایستد و ضربه ی اقتصادی ای را که در طول این مدت دیده اند جبران کنند.

این تحقیق در مرکز شهر و ولسوالی های هرات انجام شده است.

در بخشی از این تحقیق آمده که صنایع دستی چون خیاطی، سوزن دوزی، خامک دوزی و بافندگی که قبل از کرونا بازار خوبی داشت، حالا مشتری ندارد.

زنانی که در داخل شهر هم فعالیت داشتند به ناچار ۲۰ تا ۳۰ کارمند شان را اخراج کردند و با دو کارمند مرگ تدریجی تجارت شان را مشاهده می کنند.

خانم صفیه، صاحب رستورانی بوده با ۱۲ کارمند؛ حالا اما هم خود و کارمندانش خانه نشین شده اند.

“رستوران بسته است و دو ماه کرایه اش را قرض کردم و دادم. یک ماه اش باقی مانده صاحب خانه هر لحظه زنگ می زنه و پول خود را می خواهد، دیگه خسته شدیم، کارمندان خوده رخصت کردم، پول نبود برای شان بدهم. کل جای بسته است و حالا هم که نمیشه باز کرد، شاروالی (شهرداری) مانع می شود. شما می دانید زنان چندان سرمایه هم ندارند باز بهتر بود زمینه ی کار را برای ۱۲ نفر در رستوران برابر کرده بود، حالی همه ی کارمندان من بیکار شده اند”.

فریده مهیار، دیگر زن کسبه کاری است که در قالب یک شرکت خصوصی، برای تالارها، مکاتب ورستوران ها لبنیات تهیه می کردند.

او گفت:“۵ کارمند خود را جواب دادیم و دو سه تای شان با معاش ۵۰ درصد کار می کنند و پس از کرونا مجبور هستیم مراکز جمع آوری شیر را هماهنگ کنیم، کارمندان خود را پس به سر کار بخواهیم و دوباره ناگزیر هستیم از صفر شروع کنیم؛ زمان نیاز داره و مهم تر سرمایه که واقعا ضربه ی بسیار بدی به این مدت دیدیم”.

آنگونه که مسئولان اتاق صنایع و تجارت زنان می گویند در زمان قرنطین، شماری از زنان با دوختن ماسک و دستکش برای کسب و کار جدید تلاش کردند اما به دلیل نبود بازار، مجبور شدند آن را رایگان به مردم توزیع کنند.

شیوع کرونا تنها اقتصاد افغانستان نه بلکه بازارهای جهانی را نیز به زانو در آورده و آنگونه که آگاهان اقتصادی می گویند دنیای پسا کرونا خیلی دشوارتر از حالاست.

جاوید تقی پور، آگاه اقتصادی برای شرایط فعلی اقتصادی کشور، نسخه ی مدیریت درست بحران را می پیچد و می گوید اگر کمک های جامعه ی جهانی درست مدیریت شود، شرایط می تواند قابل کنترل باشد.

برای مدیریت پسا کرونا اما می گوید:“دولت باید یک نظرسنجی انجام بدهد که به چه چیزهای نیاز مبرم دارد، بعد از کمک های صورت گرفته به این مجرا ها کمک کند تا اینکه اینها بتوانند روی پای خود بایستند و باز تقریبا به حالت عادی برگردد، یعنی عرضه و تقاضا برابر بشه و کالایی تولید بشه که به فروش برسد”.

به نظر می رسد پس از کرونا خیلی از کسبه کاران و تاجران با در نظر داشت ضربه های محکم اقتصادی ای را که متحمل شده اند، از صفر شروع کنند.

شروعی که شاید خیلی متفاوت از قبل باشد و برای سرپا شدنش، زمان بیشتری را دربر گیرد.

اما در این بین شاید بیشترین آسیب را در این برهه ی زمانی، زنان کسبه کار دیده باشند؛ زنانی که سرمایه شان را افغانی به افغانی بدست آورده اند و حالا اینگونه همه را یکباره از دست داده اند.