صنعت کفش سازی، یکی از کهن ترین صنایع هرات به شمار می رود اما حالا با رکود روبرو است.

شاه گل، یکی از خریداران کفش های تولیدی داخلی است و آن هم چرم.

او که باشنده یکی از  ولسوالی های دور دست است به شهر آمده و در جاده شمالی مسجد جامع هرات قدم می زند و به دنبال کارگاه غلام رسول، از کفاشان زبردست است؛ با او همراه شدم.

اوگفت:” بخاطری از تولیدات داخلی استفاده میکنم که با کیفیت است”.

غلام رسول از دیدن این خریدار خرسند به نظر می رسد اما درد دل های هم دارد.

او که ۲۱ سال از ۶۰ سال عمر خود را صرف کفش سازی کرده؛ می گوید که واردات مشابه و قیمت مواد خام، رونق را از کارش کاسته است.

او گفت:” من ۲۱ سال می شود که در همین منطقه(جاده شمالی مسجد جامع) فعالیت دارم و تا حال حمایتی از سوی دولت نشدم و دولت هم غیر از اینکه از ما مالیات بگیرد کاری نکرده”.

آنطرف تر و در یکی دیگر از کارگاه های تولیدی کفش رفتم.

نصیر احمد، جوانی که با دو یار همیشگی اش( عصا) در دوران کودکی با وجود معلولیت کفاشی را آموزش دیده و ۲۷ سال از عمر ۴۰ سالگی خود را صرف تولید کفش کرده اما حالا نسبت به بی توجهی حکومت و ورود کفش های مشابه درد و دل های دارد.

او گفت:” دولت باید که مرز ها را بگیرد که کفش کم کیفیت و قاچاق وارد نشود و محصول را از مواد خامی که ما استفاده میکنیم کم کند و اینها از نگرانی های ما است”.

تا همین سه سال پیش دست کم ۵۰۰ کارگاه تولیدی کفش در هرات فعالیت داشت که زمینه کار را برای دست کم ۶ هزار تن فراهم ساخته بود اما حالا به حدود ۲۰۰ کارگاه کاهش یافته است و آن هم به دلیل واردات کالا های مشابه و گرانی مواد خام.

محمد نعیم شریفی، رئیس این اتحادیه با انتقاد و ابراز نگرانی می گوید که این صنعت به فراموشی سپرده شده است.

او گفت:” سه موردی که تاثیر گذاشته و آسیب رسانده و نقش داشته از جمله تحولات ارز طی سالهای گذشته، گمرکات مدیریت نمی شود و محصول زیاد در مواد خام مورد استفاده کارگاه های کفش سازی است.

در حال حاضر دست کم یک هزار دکان کفش فروشی در هرات وجود دارد که بیشتر شان از کفش های وارداتی استفاده میکنند.

یعقوب مشعوف، کار شناس اقتصادی می گوید که موجودیت فساد اداری و نبود مکانیزم مشخص برای جلوگیری از واردات و روند گمرکات تاثیر منفی بر بازار تولیدات داخلی گذاشته است.

او گفت:” مسئله فساد اداری است، فساد به این معنا است که اگر گمرک در تولیدات داخلی بنا بر دیتابس های که دارند عمل کند خود به خود همه چیز تحت کنترول می شود؛ حالا وقتی گمرک نمیتواند در این دیتابس ها عمل کند و آنچه وارد می شود از راه گمرک وارد می شود و یا هم به صورت قاچاق وارد می شود خود به خود تغییرات نوسانی در بازار به وجود می آورد و تاثیرات سو خود را دارد”.

با این همه مسئولان اتاق پیشه وران هرات می گویند که تاکنون بار ها نسبت به این شکایت ها و نگرانی ها با مقام ها و مسئولان هم صحبت شده اما اقدامی صورت نگرفته است.

غلام غوث خواجه زاده، معاون اتاق پیشه وران می گوید در صورتی این کارگاه ها زنده خواهد شد که محصول قیمت مواد خام مورد استفاده کارگاه های کفش سازی کاهش یابد و تا حدودی هم از واردات کالاهای کم کیفیت و مشابه جلوگیری شود.

او گفت:” وقتی ما می رویم تحقیق می کنیم در کفش سازی ها و می بینیم که آمار خارجی روی کفش داخلی نصب است و پرسان میکنیم که چرا این کار را انجام می دهی می گوید بخاطر اینکه کسی از ما تولیدات داخلی را خریداری نمی کند و مجبور می شویم و ما آگاهی دهی رایگان نسبت به تولیدات خود نداریم و تشویق نمی شویم و حمایت نمی شویم”.

در حال حاضر کفش های کم کیفیت از کشور های ایران، پاکستان و چین وارد می شود.

جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات می گوید که از ادارات مرکزی نسبت به این مشکل تقاضا خواهند کرد و تلاش ها برای جلوگیری از واردات قاچاقی کفش هم جریان دارد.

او گفت:” هیچگاه ما ادعا نکردیم که تعرفه وضع میکنیم زیرا در صلاحیت اداره محلی هرات نیست اما این تقاضا را میتوانیم انجام دهیم و  از ادارات مرکزی بخواهیم تا در این راستا اقدام کنند و ما هم باورمند به این هستیم که به این ندای ما لبیک گفته می شود و در این راستا اقدام می شود”.

حال موجودیت همین چند کارگاه محدود، روزانه چندین نوع کفش را با دوخت چرم و تارت تولید میکند که از ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ افغانی قیمت دارد.

بیشتر مراحل ساخت کفش در هرات با دست انجام می ‌شود که این سبب شده تا از کیفیت خوبی برخوردار باشند.