سقط جنین به عنوان راهی برای کنترل زاد و ولد در افغانستان جرم پنداشته می شود مگر اینکه طب عدلی جواز آن را صادر کند.

قوانین طب در افغانستان زمانی به مادر اجازه می دهد که جنین را سقط کند که حیات مادر در خطر باشد یا جنین دچار سوء شکل ولادی باشد.

در هرات بر بنیاد آمار اداره ی صحت عامه، هر هفته دو مادر به دلیل سوء شکل ولادی، مجبور می شود تا جنین اش را سقط کند.

عبدالحکیم تمنا، رییس صحت عامه ی هرات می گوید سقط جنین در هرات از طریق طب عدلی تشخیص داده می شود.

” آمار مجموعی در دستم نیست اما به طول معمول هفته ی یک واقعه یا دو واقعه به ما مراجعه می کند که جنین در بطن مادر یا سر ندارد یا حالتی دارد که نمی تواند به شکل زنده تولد شود و زنده بماند باز ما آنها را به طب عدلی راجع می کنیم و باز با تشخیص طب عدلی سقط می کنند”.

سوء شکل، انواع مختلف دارد که از جمله میتوان از نقیصه های لب چاک، کام چاک، برآمدگی ستون فقرات، بزرگ بودن سر و راس و همزمان یکجا بودن بعضی از اعضای بدن نوزاد نام برد؛ اما همه ی این موارد نمی تواند شامل دریافت جواز سقط جنین شود.

آنگونه که پزشکان می گویند سوء شکل های ولادی یا در ماه های اول یا در ماه های سوم و چهارم  از طریق سونوگرافی تشخیص می شوند.

اما پرسش این است که علت سوء شکل های ولادی چیست؟

سعیده راضیه ایوبی، متخصص زنان و زایمان در هرات:

“به طور کلی علت مشخصی ندارد اما باز هم به طور معمول داروی که مادر در زمان ولادت استفاده می کند که مشخصا نباید استفاده کند، کمبود بعضی از مواد، کمبود بعضی از ویتامین ها است مثلا فولیک اسید که ثابت شده در برخی از ولادت های سوء شکل، باردار شدن در سنین بلند، ژنیتیک است دیگه برخی مواد مثل فلز های ثقیل، سرب و همچنان مصرف برخی مواد مثل دخانیات، الکل اینها در ناقص الخلقه شدن جنین نقش موثر دارند”.

در افغانستان بخصوص در ولسوالی ها، خانواده ها به دلیل عدم آگاهی و یا گناه دانستن، هنوز با روش های ایجاد فاصله بین ولادت ها آشنایی ندارند.

شماری نیز سقط جنین را حتی با اجازه ی طب عدلی گنتاه کبیره می دانند و مادر را مجبور می سازند تا جنین ناقص الخلقه را بدنیا آورد.

مولوی محمد محمدی، اما می گوید به اساس احادیث و آیات قرآن کریم در صورتی که حیات مادر و جنین در خطر باشد، اسلام جواز سقط آن را می دهد.

“بنابر دستور طبیب حاذق مسلمان که به مادر بگوید این جنین می تواند این ضرر را دارد این توان را دارد یا هم جنین ناقص است، دست و پا و سر و این ها ندارد و ادامه ی این بارداری به ضرر مادر و نوزاد باشد، شریعت جواز داده به سقط و مشکلی ندارد”.

در قوانین جزای افغانستان مبحثی به سقط جنین اختصاص یافته که سقط جنین را در حالات متفاوت توضح داده است.

در این قوانین به صراحت برای حالات مختلفی چون خشونت، سقط عمدی و موارد دیگر هم مجازات نقدی و هم حبس نیز در نظر گرفته شده است.

حفیظه امین قانون دان اما می گوید در صورتی که طب عدلی تشخیص دهد که ادامه ی بارداری حیات مادر و نوزاد را با خطر مواجه می سازد، قانون اجازه داده است که سقط جنین انجام شود.

“از لحاظ قانونی در کل زمانی که داکتر تشخیص دهد که مادر و طفل جان شان در خطر است و یا طفل به گونه ای ناقص است که ادامه حیات آن نا ممکن است قانون اجازه داده که مادر جنین را سقط کند”.

پزشکان در کنار عوامل ارثی، خشونت با زن حامله، یکسان بودن گروه خون زن و شوهر، ازدواج فامیلی، کم خونی، تغذیه نادرست مادر، موجودیت میکروب در خون مادر، استعمال دخانیات و مواد مخدر توسط والدین را از دلایل عمده تولد ها با سوء شکل می دانند.

آنچه حالا اهمیت دارد این است که آیا می توان از این سوء شکل ها جلوگیری کرد؟

سعیده راضیه ایوبی، متخصص زنان و زایمان در هرات گفت: “به طور کلی راه هایی که به عنوان علت این بیماری است اگر مادر رعایت کند می تواند در جلوگیری این سوء شکل ها موثر باشد، مثلا سعی کند مادر مراقبت های قبل و بعد از ولادت را رعایت کند، تغذیه ی خوبی داشته باشد باردار شدن در سنینی که مناسب تشخیص داده شده، دخانیات استفاده نکند، ازدواج فامیلی صورت نگیرد و داروی خودسرانه استفاده نکند”.

همه ی اینها در حالیست که تابوی کنترل زاد و ولد در افغانستان سبب شده تا برخی افراد برای جلوگیری از بزرگ شدن بیش از حد خانواده‌ی ‌شان، به شکل غیر‌قانونی به سقط جنین رو آورند.

در مواردی نیز حتی روش های سنتی سقط جنین، سبب شده تا مادر جان خود را ازدست دهد.