ابراز خشم به عنوان حسی طبیعی از بدو تولد با بشر همراه بوده اما میزانش را عوامل متفاوتی تغییر می دهد.

در افغانستان فقر، نداشتن شغل، بی سوادی و جنگ همواره به عنوان عوامل اساسی بروز خشم نزد افراد تعریف شده اما دیده شده که افراد به رغم داشتن سواد و زندگی ای مرفه دست به خشونت زده اند.

دشوار است که عوامل معین و مشخصی بر خشم تعیین کرد اما در این بین نمی توان منکر تاثیرات منفی انفجار و انتحار دوامدار در کشور شد.

آمار شفاخانه ی حوزوی هرات نشان می دهد که ظرف دو ماه گذشته حدود هزار تن دست به لت و کوب زدند و بیش از ۳۰۰ تن نیز خشم شان را با چاقو و اشیای برنده نشان داده اند.

محمد عارف جلالی، سرطبیب شفاخانه ی حوزوی هرات می گوید از این میان سه تن جان شان را ازدست داده اند.

او می گوید قضایای خشونت از سوی مردان، زنان و کودکان انجام شده است.

“۶۷۴ واقعه ی لت و کوب توسط مردان و ۳۱۱ تن توسط زنان و ۲ واقعه هم توسط اطفال در مورد چاقو خوردگی، ۳۰۸ تن توسط مردان و ۲ واقعه هم توسط زنان انجام شده که دو تن به ضرب چاقو مرده و یک تن هم در اثر لت و کوب جان داده است.”

جامعه شناسان بر این باورند که بخش اعظم خشونت های موجود در جامعه افغانستان، در داخل خانه ها شکل گرفته است.

عبدالرحمن شمس، جامعه شناس می گوید پدر و مادر با خشونت رفتار می کنند، مکاتب با خشونت برخورد می کنند، فرد تمام کودکی، نوجوانی و جوانی اش را در فضای کاملا  تنش زا سپری می کند؛ بنا نمی توان از فرد پرورش یافته در این محیط انتظار آرامش را داشت.

او می گوید مشکلات باید از بنیه اصلاح شوند.

“کلا خشونت به این دلیل انجام می شود که افراد حالا از هر لحاظ سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در پی منافع خود است و بخاطر منافع خود می جنگد اما ریشه ی کلی خشونت ها در خانواده ها، مکتب، جامعه و رسانه ها است، البته خشونت ها در خانواده ها شکل می گیرد و ریشه ی آن با گذر سن و زمان بزرگ و بزرگتر می شود پس باید ابتدا خانواده اصلاح شود و بعد از آن دیگر مراحل زندگی و محیط ها”.

روانشناسان هرات بر این باورند که در سال های اخیر نوعیت خشونت ها تغییر کرده است.

شعیب حیدر زاده، روانشناس می گوید در سال های اخیر رسانه ها به رغم داشتن مزیت های بسیار، روش های نادرست ابراز خشونت و مهم تر خشونت را ترویج داده است.

او می گوید در گذشته افراد وسایل محدود تری برای بیان خشم خود در دست داشتند اما حالا دسترسی به دارو و سایر امکانات آسان شده و افراد بخصوص زنان  با کوچک ترین مشکل دست به خود کشی، خود زنی و خشونت علیه دیگران می زنند.

با این حال او می گوید خشونت مهار شدنی است.

“هر بیماری عوامل ایجاد شونده، دوام دهنده و آشکار ساز دارد خشونت هم نوعی بیماری است پس برای اینکه بتوانیم این بیماری را مهار کنیم نیاز داریم این سه عامل را مهار سازیم”.

تجربه نشان داده است که والدین خشن، فرزندان خشنی را تربیت می کنند.

با این وصف نگرانی عمده، نسل جوانیست که چگونه با همه ی این تنش های ذهنی و مهم تر خانوادگی کنار می آیند و با توجه به احساسات جوانی، خشم شان را کنترل می کنند.