زندگی و مرگ دهها بیماری که در شفاخانه ی حوزوی بستر هستند به چرخیدن تنها دستگاه “سانتریفیوژ” بانک خون هرات بستگی دارد.

سانتریفیوژ دستگاهی است که کرویات سفید و سرخ خون را از هم جدا میکند.

بنابر آمار بانک خون، در تمام حوزه ی غرب تنها یک دستگاه سانترفیوژ وجود دارد.

احمد فرهاد ترابی، آمر بانک خون می گوید در صورتی که این دستگاه از کار بیفتد، حیات تعداد زیادی از بیماران به خطر می افتد.

“یکی از مشکلات عمده ی ما کمبود این دستگاه است البته ما این دستگاه را دو سالی می شود داریم، فشار کار بسیار زیاد است بر سر این دستگاه، چند باری هم مشکل پیدا کرد و ما تعمیر کردیم انجینیر آوردیم؛ اما به یک دستگاه بسیار دشوار است من از تمام موسسات و تاجران می خواهم که به کمک هم یک پایه دیگر از این دستگاه برای شفاخانه فراهم سازند تا جان مردم در امان بماند”.

روزانه برای نجات جان دهها بیماری که به “تب خون دهنده” مبتلا هستند به ۵۰ پاکت خون سفید نیاز است.

این مشکل زمانی شدت میگیرد که تنها دستگاه سانتریفیوژ حوزه ی غرب، اگر به صورت دوامدار کار کند فقط ظرفیت تولید ۱۲ پاکت خون سفید را دارد.

این در شرایطی‑ست که به گفته ی همایون واحدی، مسئول بخش انتانی شفاخانه ی حوزوی هرات، هم اکنون ۴۰ بیمار مبتلا به تب خون دهنده، روزانه ۳ تا ۵ کیسه خون سفید ضرورت دارند.

“در این بخش ۴۰ مریض بستر است همه ی شان خون نیاز دارند باز بخش انتانی، تجرید هم در اولویت قرار دارد دستگاه هم شما خبر دارید که زیاد کار کند داغ می کندو باز خاموش می شود و تا باز دوباره روشن شود کلی زمان می برد و در اینجا پایوازان و مریضان نیازمند خون اند؛ البته از بخش های دیگر هم بیماران نیازمند خون سفید اند”.

آنگونه که آقای واحدی می گوید کمبود بستر و خریطه های خون سفید، مشکل دیگر بخش انتانی است.

خریطه هایی که جهت نگهداری خون سفید استفاده می شود پیش از این به طور رایگان به بیماران داده می شد اما حالا با تمام شدن این خریطه ها، پایوازان مجبور به خرید آنند.

قیمت هر خریطه ۴۰۰ افغانی است که خرید ۳ تا ۵ دانه ی آن در روز هزینه ی زیادی را می طلبد.

“ما گوسفند قربانی کرده بودیم خانواده رفتن کله و پاچه ی آن را پاک کردن همین دیگه تب کرد و آوردیم اش به این مرکز گفتند تب خون دهنده گرفته حالی بستری است؛ روزانه ۵ بسته خون می گیریم، خیلی گران است بسته ی آن ۴۰۰ افغانی است و دو یا دوو نیم هزار به ما می افتد، همین طور است تا ده روز یا پانزده روز تا خوب جور شود خریطه های خون سفید هست اگر خونش کم شد باز خریطه ی خون سفید بیشتری می خواهد؛ مجبوریم چی کار کنیم”.

همزمان محمد عارف جلالی، سر طبیب شفاخانه حوزوی هرات می گوید این دستگاه باید پس از ۳ ساعت کار به مدت ۲ ساعت خاموش شود.

او اما می گوید به دلیل اینکه نیاز ها زیاد است و امکانات کم؛ این دستگاه ۲۴ ساعته در حال فعالیت است.

آقای جلالی می گوید این موضوع را با وزارت صحت عامه در میان گذاشته اند اما گویا هزینه ی خرید این دستگاه بیش از توان وزارت است.

” ریاست صحت عامه با موسسات همکار این دادخواهی خود را کرده است اما خوب این دستگاه بسیار گران است؛ در حدود یک لک (صد هزار) دالر است و دادخواهی خود را داشته که بتوانند این را به دو پایه انکشاف بدهند. خوب شما در جریان هستید که تمام حجم کار بخش انتانی، بیماران دیگر و همچنان بخش خصوصی هم به دوش همین یک دانه ماشین است و اگر خراب شود تمام کارها همچنان باقی می ماند”.

همزمان با این، مسئولان محلی هرات از کمبود دستگاه سانتریفیوژ در این  ولایت ابراز بی خبری میکنند.

جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات می گوید تاکنون مکتوبی از سوی مسئولان صحی به اداره ی محلی نرسیده است.

او میگوید در صورت رسیدن مکتوب، آنان قادر به پیگیری این مشکل هستند.

“مقام ولایت هرات حاضر است بخاطر تعهدی که به اداره ی های دولتی دارد تا سطح مرکز دادخواهی کند؛ طبیعتا در صورتی که نیاز اداره ی صحت عامه و شفاخانه جدی است، می توانند این خواست خود را در قالب مکتوبی  به ما ارایه کنند تا ما بتوانیم این خواست را دنبال کنیم. تاکنون مکتوبی دراین رابطه به ما نرسیده است، به محض رسیدن آن ما وارد اقدام می شویم”.

چندین سال است که گراف مبتلایان به بیماری تب خون دهنده بالاست.

این آمار همه ساله با گرم شدن هوا و سر و کار داشتن با مواشی در زمان عید قربان افزایش چشم گیری می یابد.

در هرات از شروع سال تا کنون حدود ۱۶۰ تن به این بیماری مبتلا شده اند که ۷ تن شان جان خود را از دست داده اند.

تب خون دهنده، تبی همراه با خونریزی که عامل اصلی آن، گزیدگی توسط نوعی کنه است البته تماس مستقیم با خون حیوانات مبتلا به این بیماری نیز می تواند افراد را به آن مبتلا سازد.