در ۴۰ سال گذشته بانی نابودی ۵۰ درصد گونه های جانوری انسان بوده است.

توسعه طلبی های بشر، استفاده از گازهای گل خانه ای و ده ها فعالیت صنعتی دیگر منجر به خلق پدیده هایی شد که تا امروز میلیون ها جانور متاثر از آن اند.

جانواران در افغانستان اما آسیب پذیرتر از سایر نقاط جهان بوده اند.

بر اساس آمارها در افغانستان بیش از ۱۰۰ گونه ی جانوری یا منقرض شده اند یا در حال انقراض اند.

تغییرات اقلیمی با اثرگذاری بر زراعت و کاهش آب­ها، تاثیرات منفی جدی بر اکوسیستم افغانستان بر جای گذاشته است.

اما جدی‌تر از آن، اثرات منفی و مستقیم این تغییرات بر انقراض و مهاجرت گونه هایی از حیوانات و پرندگان در کشور است.

آمار اداره­ی ملی حفاظت از محیط زیست نشان می دهد که حدود ۹۰۰ گونه جانور مهره ‌دار اعم از پستانداران،‌ پرندگان، دوزیستان و ماهی در اکوسیستم‌های خشکی و آب‌های داخلی افغانستان زیست می کنند که از این میان ۱۴۹ نوع در خط سرخ یا در خطر انقراض قرار دارند.

جلال الدین ناصری، رئیس حفظ میراث های طبیعی اداره ملی حفاظت از محیط زیست، تغییرات اقلیمی را به عنوان عامل بخش زیادی از این انقراض دانسته است.

“تمام حیواناتی که در وحش زندگی می کنند نیاز دارند که یک پناهگاه امن داشته باشند. تغییر اقلیم زمانی که پناهگاه این حیوانات را متاثر می سازد، جنگلات را متاثر می سازد در حقیقت محل زیست این حیوانات را متاثر می سازد”.

در هرات ۱۴ گونه ی حیوان وحشی و حدود ۱۰ نوع پرنده از این تغییر متاثر شده و تعدادی یا منقرض یا بدلیل عدم سازگاری با محیط مجبور به مهاجرت شدند.

نصیر احمد فضلی رییس اداره ی محیط زیست هرات گفت:” مطمئنا حیوانات هم جزو این پیکره ی محیط زیست اند و متاثر شدند از پدیده ی اقلیمی. یک تعداد حیوانات  گونه های شان در حال انقراض است و یک تعداد شان در گذشته گونه های شان منقرض شده. اگر به این منوال پیش رود مسلما عادت دادن شان به شرایط جدید و تغییر اقلیم مشکل است و نمی توانیم همزمان سازگاری پیدا کنیم با پدیده ی تغییر اقلیمی”.

باران‌های سیل‌آسا، خشک سالی های پی در پی، رانش زمین و خشک شدن تالابها از جمله اثرات تغییر اقلیم هستند.

سال قبل برخلاف انتظار ۲۰ ولایت افغانستان از خشک سالی متاثر شد و منبع غذایی جمعیت زیادی را ازبین برد.

این موضوع سبب شد حداقل در هرات بیش از ۳۰ هزار خانواده از ولایت های غور، بادغیس، فراه، فاریاب و برخی ولایات مرکزی، به هرات پناه آورند.

اکثر این بیجا شده گان با کندن بوته ها و مصرف جنگل های هرات به عنوان مواد سوختی، هزاران جریب زمین پوشش نباتی این ولایت را ازبین بردند.

وکیل احمد بارک، کارشناس محیط زیست می گوید اکنون نه تنها که سیلاب ها مانعی بر سر راه ندارند که ده ها نوع حیوان نیز زیست گاه خود را از دست داده است.

“وقتی پوشش نباتی ای وجود نداشته باشد حیوانی هم نیست که بچرد چه در ساحات اهلی و چه در ساحات وحشی. وقتی ما آهویی نداشته باشیم و یا گوسفند کوهی ای نداشته باشیم و یا پرنده هایی نداشته باشیم همین زنجیر تکمیل نمیشه و زنجیره ی غذایی طبیعت برهم می خورد چنانچه حالا هم تغییر خورده و در حال تهدید است”.

آنگونه که زیست شناسان در افغانستان می گویند گویا در دهه های ۱۹۷۰- ۱۹۸۰ چندین تالاب در افغانستان بخصوص کابل وجود داشته که زیست گاه مناسبی را برای پرنده گان و سایر جانوران مهیا می ساخت.

با تغییر اقلیم، ، افزایش درجه حرارت، ازدیاد جمعیت و توسعه طلبی های انسانی اما به مرور زمان آب های سطحی جذب آب های زیر زمینی و سپس به مصرف رسیدند و اینگونه زیستگاه بسیاری از حیوانات ازبین رفت.

طیب برومند، متخصص تغییر اقلیم احتمال می دهد که با ادامه ی این روند، در کنار جانوران، حشرات نیز نابود خواهند شد.

“در نتیجه ی تغییراتی اقلیمی بارندگی ها کمتر شد، پوشه های برفی کم شده و در سال های آینده هم کم خواهد شد و این ها زمینه را برای فرار حیوانات وحشی و پرندگان مساعد خواهد ساخت که احتمالا در سالهای آینده این نوع حیوانات را و حیوانات و گونه ای از پرنده گان را که فعلا وجود دارد ازدست خواهیم داد و نه تنها انسان ها، حیوانات و حشرات هم ازبین خواهد رفت”.

در چند سال آینده مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی بر ایکو سیستم دشوار خواهد بود اما هنوز بسیاری از این اثرات قابل کنترل و جلوگیری هستند. کاهش آلودگی از وسایط حمل و نقل٫ استفاده موثر از زمین و بهبود مدیریت آب از جمله آنهاست.

استفاده از شماری منابع انرژی تجدیدپذیر می‌تواند باعث کاهش آلودگی هوا شود و به سلامتی افراد کمک کند و همزمان از سرعت تغییرات اقلیمی کاسته شود.

عبدالباسط رحمانی، آگاه امور تغییر اقلیم گفت: “نوع سوخت فسیلی ر ا تغییر بدیم و نوع سوخت طبیعی و یا نوع سوخت آفتابی و این می تواند در تغییر اقلیم موثر باشد و از طرف دیگر بحث سبز نموده و شاندن نهال ها یا گسترش طبیعت یا طبیعتی که سبز باشد می تواند همان نقش اندکی که ما در تغییر اقلیم داریم را کم بکند”.

افغانستان بدلیل نقش کم رنگ صنعت در اقتصادش؛ یک دهم درصد گازهای گلخانه ای جهان را تولید می کند، اما در نظر سنجی های جهانی سومین کشور آسیب پذیر از تغییر اقلیم شناخته شده است.

تنها در هرات امسال، از شروع سیلاب ها ۴۴ نفر کشته، ۳۰ تن مصدوم و نزدیک به ۱۰ تن دیگر ناپدید شدند.

هیچ ولسوالی ای از تخریب سیلاب ها جان سالم بدرد نبرد و خسارات مالی و زمین های کشاورزی سر به آسمان کشید.

این تراژیدی حتی دامن حیوانات را رها نکرد و ده ها راس مواشی تلف شدند اما اینکه چه تعداد زیستگاه حیوانات وحشی را ازبین برد هنوز در ابهام هست.