اداره اطلاعات و فرهنگ هرات، امروز کار مرمت و بازسازی یکی از کنیسه‌ها یا همان عبادت‌گاه‌های یهودیان را با هزینه دست‌کم ۴۰۰ هزار افغانی آغاز کرد.

یوآو یکی از کنیسه‌های بازمانده یهودیان افغانستان واقع در محله مُهمَندها، مشهور به محل موسوی‌ها در شهر کهنه هرات است.

رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ می‌گوید این از جمله چهار کنیسه‌ی یهودیان است که دست‌کم ۳۰۰ سال قدمت تاریخی دارد.

آیا تاکنون با نام کنیسه و یا همان عبادت‌گاه یهودیان در هرات آشنایی دارید؟ شاید کم‌تر کسی با این نام آشنایی داشته باشد و یاهم خبر از مسکن داشتن یهودیان، در سال‌های پسین در این ولایت را به‌خاطر بسپارد. اما پیشینه‌ی حضور یهودیان در افغانستان نامعلوم است.

اما روایت‌ها حضور یهودیان را از قرن هشتم تا قرن بیستم در سرزمین افغانستان نشان می‌دهد که بیشتر در شهرهای هرات، کابل، بلخ و بعضاً در غزنی  می‌‌زیستند.

در سال‌های دوران حکومت نادر افشار، دست‌کم ۵۰۰ خانواده از یهودیان در هرات زندگی می‌کردند و سرانجام جنگ‌های داخلی آنان را در سال ۱۳۶۰ وادار به‌ترک این شهر نمود که از آنان چهار کنیسه یا همان عبادت‌گاه و یک حمام باقی مانده است.

آریا روفیان رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ هرات می‌گوید شماری از این کنیسه‌ها در معرض نابودی قرار دارند.

وی می‌گوید «به تازه‌گی به‌خاطر حفظ و نگهداری آبدات تاریخی به امر رئیس جمهوری یک کمیسیون متشکل از اداره محلی، شهرداری و اطلاعات و فرهنگ تشکیل شده است که در رأس آن والی قرار دارد تا هر چه بهتر از آبدات تاریخی محافظت شود».

علی‌رغم این‌که اکنون نشانه‌‌ی خاصی از آئین یهود و پیروان آن در نقاط مختلف افغانستان در دست نیست، اما میراث به‌جامانده از پیروان آئین حضرت موسی که در افغانستان با نام «موسایی‌ها» شناخته می‌‌شوند، در شهر هرات برجسته و چشم‌گیر است.

آقای رؤفیان می‌گوید کنیسه‌ی یوآو، شمایل، گلکیا و ملاعاشور عبادت‌گاه‌های یهودیان در هرات هستند که امروز کار مرمت و بازسازی قسمت‌های تخریب شده‌ی کنیسه یوآو با هزینه‌ی دست‌کم ۴۰۰ هزار افغانی از بودجه وزارت اطلاعات و فرهنگ شروع شده است.

این کنیسه در ۳ طبقه مشتمل بر تالار تجمعات، اتاق‌های جانبی، راهرو و نمای بیرونی و متشکل از ۷ گنبد کوچک و بزرگ به سبک معماری تیموری ساخته شده است.

همایون احمدی کارشناس آمریت حفظ آبادات تاریخی هرات می‎‌گوید یکی از علت‌های فروریختن آبده‌های تاریخی هرات و به‌ویژه کنیسه‌ها، نبود بودجه و تشکیلات است.

کنیسه به نیایشگاه یهودیان و یا هم محل اجتماعات دینی یهودیان گفته می‌شود. اداره اطلاعات و فرهنگ می‌گوید جدا از اماکن مقدس یهودیان در هرات، هم اکنون یک حمام؛ مشهور به حمام موسوی‌ها در منطقه شهر قدیم فعالیت دارد و دست‌کم ۵۰۰ مقبره از آنان در منطقه درب قندهار هرات دیده می‌شود.